Relatie mens-dier
De evolutie heeft vele levende wezens voortgebracht en nog steeds vernemen we dat er onbekende soorten worden ontdekt, zoals in de diepzee. Van al die levende wezens vindt de mens zichzelf wel het meest intelligent.
Los van lichamelijke kenmerken die we met dieren gemeen hebben zijn er tevens gevoels-/emotionele eigenschappen die in meer of mindere mate ook bij dieren voorkomen. Van oudsher heeft de mensheid dieren ingezet voor het uitoefenen van taken die voor hen moeilijk waren of voor het leveren van producten. Denk aan het -op nagenoeg industriële wijze- verkrijgen van eieren, melk of huiden, tot aan hun vlees toe. In die zin bestaat er een grote afhankelijkheid van dieren. Er is ook een andere kant, zeker met dieren die in de volksmond huisdieren worden genoemd. Het is onmiskenbaar dat er gevoelens van genegenheid bestaan tussen bijvoorbeeld een hond en zijn baasje. In overdrachtelijke zin geldt dat voor meerdere (huis)dieren. Meer dan ooit staan dieren in de belangstelling, bijvoorbeeld politiek, met speciaalzaken, medische zorg, mogelijkheden tot crematie-of opzetten.
Mens en paard
Dit jaar vonden in Parijs de Olympische Spelen plaats, zowel voor valide als voor gehandicapte personen. Op en top getrainde sporters streden om de beste prestaties, zowel individueel als in groepsverband. Vaak zonder en soms met een hulpmiddel zoals een bal, een fiets of een boot.
In één discipline komt de combinatie mens en dier voor: in de hippische sporten. In een samengestelde wedstrijd, met de naam ‘eventing’, kwamen de onderdelen dressuur, cross country (terreinproef) en springen voor. Ruiter en paard treden hierbij op als eenheid om, na lange oefening vooraf, uiterste prestaties neer te zetten. Het niet in wedstrijdverband omgaan met een paard vormt voor velen een aangename manier om vrije tijd te beleven. Het fokken, verhandelen en verzorgen van (privé)paarden is heden vaak in handen van professionele bedrijven.
Vroeger heerste meer de nuttigheidsgedachte bij het inzetten van paarden.
Heusdenhout
In de fotobestanden van het vroegere kapeldorp komen veel foto’s voor met dieren die in Heusdenhout gehouden werden. Nagenoeg komt dat overeen met hetgeen bewoners van andere landelijke dorpen aan dieren hadden. Een uitzondering vormden de families Sterkens met op grotere schaal kippen en Braspennincx met hun nertsenfokkerij.
Paarden waren er ook, met name bij boeren en andere personen die de trekkracht van paarden nodig hadden. In vroeger jaren stond voornamelijk de trekkracht van deze dieren centraal, kortom het paard moest nuttig zijn. Op de foto’s zien we voorbeelden: bij het trekken van ploegen, een oets voor het vervoer van bomen, groente- en andere karren tot aan een uitvaartkoets toe. Vele overledenen maakten hun laatste reis in hun doodskist op een door ‘n paard getrokken platte wagen. Op geringe schaal werden (werk)paarden ingezet bij meer ontspannende activiteiten.
Omslag
Ofschoon functionele inzet van trekpaarden nog wel voorkomt heeft het dier een groter aandeel gekregen bij sportieve en ontspannende activiteiten. In Heusdenhout en omgeving was de paardensportvereniging Vivace vroeger al actief, nog wel met paarden die doorgaans voor het dagelijkse werk werden ingezet. Er werden wedstrijden gehouden die veel belangstelling trokken. Zelfs de jeugd kon zich, zij het met kleinere paardjes, bezig houden met dit edele dier. Naast het individueel rijden op een paard als ruiter of amazone en hippische oefeningen zoals bij de Olympische Spelen, bestaat ook het zogenoemde ‘aangespannen paard’. Het rijden met ‘n één-, twee- of vierspan en daarachter een kar of wagen. In Heusdenhout was Rinus Buijnsters van het Klaverhoefke een fenomeen op dit gebied. Met zijn kunst om te mennen en zijn tuigpaarden Edeling en Edelman veroverde hij vele prijzen in het land.
foto 1: Groenteman Koos Nelemans uit de Heusdenhoutsestraat op weg naar huis.
foto 2: 1958 Pieter Oomen; en de boer hij ploegde voort.
foto 3: Rijtuig voor uitstapjes en om naar de kerk te gaan.
foto 5: Fietje van Netten uit de Heusdenhoutseweg op haar laatste reis.
foto 6: Feestelijke optocht bij het begin van het Heusdenhoutsstraatje
foto 7: Concours door Vivace in 1950.
foto 8: Jong geleerd is oud gedaan.
Editie 118 - december 2024 - geschreven door: Heemkundekring Paulus van Daesdonck